Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, 2010, 691-700 692 TALİD, 8(16), 2010, J. Gülgen
Bir İstanbul Tutkunu: Reşad Ekrem Koçu
Jale GÜLGEN I.
Araştırma Görevlisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Abstract: Reşat Ekrem Koçu is without a doubt one of the most distinguished scholars on Istanbul. He seeks to describe, in a fluent manner, the interesting details and strange habits regarding the social life in Old Istanbul within the context of Ottoman history. His greatest strength is his ability to carefully investigate the sources on Ottoman history and to dig out the interesting incidents, strange stories and hard-to-believe habits and details. His skills as a writer come to the fore, at this point, just as his skills as a historian. He has penned many successful works with a great eye for details hidden behind history books. Keywords: Reşad Ekrem Koçu, Istanbul, Ottoman history, İstanbul Ansiklopedisi, Social life, Historical narrative
Özet: Reşad Ekrem Koçu, İstanbul üzerine yapılan çalışmalar söz konusu olduğunda -hiç şüphesiz- en önde gelen isimlerden biridir. Eserlerini kaleme alırken genellikle Osmanlı tarihi çerçevesinde Eski İstanbul’un sosyal hayatına dair ilginç ayrıntıları, tuhaf alışkanlıkları akıcı bir üslûpla anlatmaya özen gösterir.. Onun en güçlü yanı da Osmanlı tarihiyle ilgili kaynakları büyük bir dikkatle araştırıp, bunların içinden çeşitli türde ilginç olayları, tuhaf hikayeleri, günlük hayata dair inanılması güç alışkanlıkları ve ayrıntıları bulup çıkarmasıdır. Bu noktada tarihçiliği kadar yazarlığı da önem kazanır. Tarihin tozlu sayfaları arasına gizlenmiş olağanüstü ayrıntıları yakalayan dikkat ve titizliğiyle birçok başarılı eser vücuda getirmiştir.
Anahtar Kelimeler: Reşad Ekrem Koçu, İstanbul, Osmanlı tarihi, İstanbul Ansiklopedisi, Sosyal hayat, Tarihî anlatı A Man in Love with Istanbul: Reşad Ekrem Koçu Jale GÜLGEN
Reşad Ekrem 2 Koçu, İstanbul üzerine yapılan çalışmalar söz konusu olduğunda -hiç şüphesiz- 3 en önde gelen isimlerden biridir. Sağlam bir Osmanlı dönemi Türk tarihi 4 eğitiminden geçmiş, resmî tarihi iyice kavramış olmakla birlikte, edebiyatçı 5 tarafıyla da kendini ispat etmiş bir yazardır. Reşad Ekrem tarihi kuruluktan 6 çıkararak zevkle okunan bir anlatım haline getirmesini iyi bilen, geçmişin karanlık 7 çağlarında gizlenen ve kendini kolayca ele vermeyen bütün ayrıntıları söküp 8 almayı başarabilen bir edip-tarihçidir. Osmanlı dönemini ve bu dönemin büyülü 9 “İstanbul”unu hiç görmediğimiz/bilmediğimiz ilginç yönleriyle dikkatlere 10 sunarken bir tarihçinin tespitini bir romancının üslûbuyla aktarır. Koçu, hem 11 Türk tarihçiliğinde hem de roman, hikaye ve anlatı gibi türlerde verdiği 12 eserlerle Türk edebiyatında kendine hususi bir yer edinmiştir.
II. Hayatı
1905 13 yılında İstanbul’da bir memur-öğretmen ailesinin çocuğu olarak dünyaya gelen 14 Reşad Ekrem Koçu’nun babası Ekrem Reşad Bey ve annesi Hacı Fatma Hanım’dır. 15 Reşad Ekrem’in çocukluğu İstanbul’da, Yukarı Göztepe’deki ahşap köşkte; Osmanlı 16 Devleti’ni sona erdiren ve İstanbul’u onlarca yıl ezilip büzüldüğü bir yoksulluğa 17 mahkûm eden savaşlara, yenilgilere, bunalımlara tanıklık ederek geçer.1 1918’de 18 Konya Anadolu İntibah Mektebi’ni, 1927’de ise Bursa Erkek Lisesi’ni 19 tamamladıktan sonra 1931’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih 20 Bölümü’ne girmesi hayatında bir dönüm noktası olur. Mezun olmasının hemen 21 ardından bu üniversitede Osmanlı Tarihi Kürsüsü’nde Ahmet Refik Altınay’ın 22 asistanı olarak kalır. 1933’te yapılan reform hareketinin ardından hocası Ahmet 23 Refik Altınay’ın kadro dışı bırakılması üzerine kendisi de akademik yaşamına 24 son verir. Bundan sonraki yıllarını İstanbul’daki okullarda tarih öğretmenliği 25 ve yazarlık yaparak geçiren Reşad Ekrem, bir yandan Kuleli Askeri Lisesi, Vefa, 26 Pertevniyal * gibi liselerde öğretmenlik yaparken bir yandan da değişik dergi 27 ve gazetelerde yazdığı yazılarla tarihle ilgili ilginç ayrıntıları gün ışığına 28 çıkarmaya çalışır. Reşad Ekrem’in iyi bir tarihçi olabilmesinde, tarihi 29 herkesin zevk alarak okuyacağı bir hale getirmesinde üniversiteden hocası olan 30 Ahmed Refik’in rolü inkâr edilemez derecede mühimdir.2 Ahmet Refik Altınay, 31 tarih ile edebiyatı birleştirmek, arşivlerden ilginç, tuhaf içerikli belgeler 32 bulup dergilerde, gazetelerde yayımlamak, kitapçı kitapçı gezen bir kitapsever 33 olmak, tarihi kolay okunur bir hale getirmeye çalışmak gibi pek çok özelliğiyle 34 Reşad Ekrem üzerinde tesirli olur. Ona İstanbul’u her yönüyle tanıtan ve 35 sevdiren kişi de, Türk edebiyatının güçlü yazarlarından biri olan Ahmet 36 Rasim’dir.3 Birçoğu yayımdan kalkmış olan irili ufaklı dergilerde basılan 37 yüzlerce yazısı olan Koçu, geçimini büyük ölçüde kalemi ile sağladığından, 38 durmaksızın dinlenmeksizin yazar. Emekli olduktan sonraki yıllarda bile evine 39 kapanır; dosyaları, tuttuğu notları ve kitaplarıyla başbaşa kalarak durmadan 40 çalışır. 7 Temmuz 1975 yılında hayata gözlerini yumar. Reşad Ekrem Koçu, naif 41 bir üslûpla resimler yapan iyi bir ressam, sayısı az olmakla birlikte şiirler 42 yazmış bir şair, bir tarihçi, öğretmen, tek başına ansiklopedi yazıp yayımlayacak 43 kadar güç ve sabır sahibi, titiz ve üretken bir yazardır.
III. İstanbul Üzerine
Reşad Ekrem Koçu lise yıllarını kapsayan Bursa dönemi dışında ömrünü hep 44 İstanbul’da geçirir. Bütün yaşamını dolduran bu İstanbul, Koçu’nun hemen bütün 45 eserlerinin hareket noktası olur. Öyle ki onun eserlerinden yola çıkarak eski Post settings Labels No matching suggestions Published on 2/22/21 3:12 PM Permalink Location Options Loaded more posts.Post: Edit