Sın, Sinnaber, Vabır, Amir, Mutemir, Muallel, Matfiyülcemer. Those 7 days between March 11th to 17th are together called Berdül’acüz or eyyamı husum[1]. Acüz is the sacrum, the name given to the last vertebrae of our backbone, symbolically the end of Winter. Or to some belief during those days the cold weather will be felt to the bottom of your backbone.
It sounds similar to "acüze" old women. Hence it is also called "old women's cold snap | kocakarı soğukları". Possibly there was an increase of deaths experienced at the end of the season. The misnomer stuck.
TDV Islamic Encyclopedia
BERDÜ’l-ACÛZ [2] برد العجوز yıl: 1992, cilt: 5, sayfa: 485-486 Kış mevsiminin sonlarında görülen şiddetli soğuklar için kullanılan bir tabir.
[1] Eyyam:from AR ayyām أيّام günler from AR yawm يَوْم [t.] gün TR; day EN.
Husumet: from AR χuṣūma(t) خصومة düşmanlık TR; enmity EN, legal opposition, defence: defience EN; defi FRfrom AR χaṣama خصم çatıştı, karşı geldi TR; opposed EN
[2] BERDÜ’l-ACÛZ (برد العجوز) Kış mevsiminin sonlarında görülen şiddetli soğuklar için kullanılan bir tabir. EYYAMÜ’l-ACÛZ. Eyyam plural of yevm meaning day.
Arapça’da “soğuk” anlamına gelen berd ile “yaşlı, ihtiyar kadın” anlamındaki acûz kelimelerinden meydana gelen bir terkip olup “yaşlı kadın soğuğu” demektir. Rûmî takvime göre genellikle 26 Şubat-4 Mart, milâdî takvime göre ise 11-17 Mart arasındaki günlerde görülen bu soğuklar, Türkiye’de halk arasında daha çok “kocakarı soğukları” adıyla anılır. Bir rivayete göre Âd kavmini helâk eden rüzgâr bu günlerde ortaya çıkmıştır. Arap folklorunda “eyyâmü’l-acûz” (yaşlı kadın günleri) denilen bu yedi günün adları şöyledir: Sın, sınnebr, vebr, el-âmir, el-mü’temir, el-mu‘allil, mutfi’l-cemr. Ancak bazı kaynaklar bu günlerin sayısını beşe indirirken bazıları da sekize çıkarmış, ayrıca “eyyâmü’l-acûz” yerine “eyyâmü’l-acüz” ([kışın] son günleri) tabiri de kullanılmıştır.
Arap kaynaklarına göre kâhin olan yaşlı bir Arap kadını kış mevsiminin sonlarında ortaya çıkan bu soğukları önceden haber verdiğinden ona nisbetle bu günler berdü’l-acûz diye adlandırılmıştır. Bir başka rivayete göre ise sekiz oğlu olan yaşlı dul bir kadın oğullarından kendisini evlendirmelerini istemiş, onlar da, “Sekiz gece dışarıda kalmaya dayanabilirsen seni evlendiririz” demişler, kadın yedinci gece ölünce bu soğuklar ona nisbet edilmiştir. Vaktiyle bir kocakarının yedi keçisinin her birinin bu günlerde soğuktan ölmesi de adlandırmanın bir başka efsanevî kaynağıdır.
BİBLİYOGRAFYA:
Tâcü’l-Ǿarûs, “acz” md.; Türk Lugatı, I, 686; Ebû Zekeriyyâ el-Ferrâ‘, el-Eyyâm ve’l-leyâlî ve’ş-şühûr (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), Beyrut 1400/1980, s. 80; Mes‘ûdî, Mürûcü’z-zeheb (Abdülhamîd), II, 200; Cevâd Ali, el-Mufassal, IV, 627; VI, 818; Semra Ertüre, “Takvimlerimizdeki Klimatolojik Verilerle İstanbul Meteorolojik Gözlem Bulguları Arasındaki İlişkiler”, İÜ Coğrafya Enstitüsü Dergisi, sy. 22, İstanbul 1977, s. 169-170; Pakalın, I, 206-207; R. Ekrem Koçu, “Berdülacûz”, İst.A, V, 2531-2532; “Berd”, ML, II, 196; P. Galand-Pernet, “Ayyām al-Adjūz”, EI² (Fr.), I, 816.
Abdülkadir Özcan